Анатоль Крэйдзіч - Палескі Напалеон

- Хто тут?

Выпрастаўся. Стаяць ці то тры, ці чатыры постаці.

- Хто тут, што за звер?

Нечый голас, нібы рэха:

- Петрык? Ты? Ну, здароў, стары.

Нехта ёмка штурхануў ці то ў грудзі, ці ў плячо. Аж не ўстаяў, уплішчыўся ў шчыліну між крэменем і сцяною буданчыка.

- Гляньце, Петрык напіўся. Я ж казаў, яблык ад яблыні не далёка падае.

Гэта быў той самы бэйбус-аднакласнік, які найбольш здзекваўся з яго ў школе. Падхапіўся, намагаўся засяродзіцца, аднак уваччу плыло і плыло. Плыў маладзік, плылі твары і хмары.

- Што, напіўся, стары?

Аднакласнік і тыя, што былі з ім, зарагаталі.

- Самагонкі нагнаў, га? Ану, адыдзі, зараз праверым, што ў цябе там. Вой, як смачна пахне.

Петрык адышоў, закрыў сабою дзверы. Хацеў папрасіць, каб памаглі перакуліць крэмень, але язык не слухаўся, замест слоў вылятала яму самому незразумелае сіпенне.

- Во, дапіўся, шыпіць, як гусак, і дзяліцца не хоча.

- Гэта мо той, міцінгоўшчык?.. - З цемры, з-за аднакласніка вылезла нечая постаць. Яны сутыкнуліся твар у твар. Петрык адхіснуўся: гэта ж той, той самы «зэк»... Ага, яго ўсе ў вёсцы «зэкам» завуць. Усе, і старыя, і малыя, баяцца яго.

- Той, той... Ягоны стары казаў, што не з-за вучобы, а за тое, што міцінгаваў, пагналі к чорту з вучобы.

- А-а, уласць не нравіцца? Жывецца блага? Папівае сабе, бач, самагоначку, і рыпаецца яшчэ. Ну, мы цябе навучым...

- Ды не чапай ты яго, - уступіўся аднакласнік. - Ён і так загнецца не сёння-заўтра.

- То няхай цягне самагон, бо зараз адною пстрычкай заб'ю. Ну, што стаіш, адчыняй, пакуль добры, або адыдзі, не блытайся пад нагамі.

Петрык, можа, і адышоў бы, ды ногі не слухаліся, падгіналіся ў каленях. Ён паспрабаваў варухнуць рукамі, але і яны не слухаліся, толькі пальцы няўлад торгаліся, нібы ножкі пачварнай жамярыны. Пад каменем у грудзях, адчуў, нясцерпна заныла. Ад страху, ці што?

- Ён не чуе! - гукнуў «зэк». - Ён нас не чуе!

- Зараз пачуе. - Падбегла трэцяя постаць. Петрык не пазнаў, хто гэта. Ён толькі адчуў востры боль у грудзіне. Сагнуўся. Нехта паддаў у вуха і па карку. Зваліўся на нешта цвёрдае і вострае, убачыў, як па бліскучым мокрым баку крэменя, яго белага крэменя, пацякла барвовая ручаінка... Пацякла няроўна, выгінаючыся, пераломваючыся на трэшчынах і саслізгваючы з іх. Як рака на карце. «Мая рака» - падумаў, губляючы сябе ў беспрытомнасці.

З Веранікай, даўняй сваёй знаёмай, я сустрэўся зусім неспадзеўкі. Адразу мы і не пазналі адно аднаго. І не дзіва - столькі гадоў мінула. Апошні раз школьнікамі бачыліся. Да таго ж я быў на добрым падпітку, а яна гэтак начапурылася, што і маці родная прайшла б побач, не прыкмеціўшы сваёй крывінкі.

...Адбылося ж усё вось пры якіх абставінах. Неяк у рэстаране мы з сябрукамі ладзілі вечарынку, адзначалі невялічкім гуртам Дзень друку, бо ўсе былі работнікамі пяра. Працавалі хто ў газеце, хто ў часопісе ці выдавецтве. Заказалі пару пляшак гарэлкі, дадалі да яе прынесеную з сабою і, як гэта водзіцца ў нашага брата, развялі за сталом такія дэбаты, гэтак ухапілі за чупрыну яе вялікасць палітыку, а заадно і філасофію, быццам бы не на свята сабраліся, а на вучоны савет. Часам і я ўстаўляў свае пяць капеек, але ўліцца ў агульную плынь гутаркі так і не здолеў, засумаваў і вырашыў выскачыць на вуліцу, падыхаць свежым паветрам, бо над нашымі бутэлькамі і пузатым графінам, скамечанымі папяровымі сурвэткамі і паўпустымі талеркамі з мясам, косткамі і капустаю пад маянэзам ужо вісеў сапраўдны смог ад цыгарэтнага дыму, за якім губляліся, расплываліся, цямнелі твары суразмоўцаў.

Спусціўшыся па гулкай прасторнай лесвіцы ў аздобленае каляровай мазаікай фае, адчыніў масіўныя высачэзныя дзверы і... аказаўся сведкам, а хутка і ўдзельнікам не вельмі прыемнай сцэны: двое міліцыянтаў праганялі ад рэстарана маладую жанчыну ў залішне кідкай апратцы і з не меней кідкімі, аголенымі нагамі, а тая даводзіла ім, што зараз выйдзе яе муж і толькі разам з ім яна пойдзе дахаты.

Я толькі паспеў прычыніць за сабою масіўныя дзверы, як апынуўся ў самым цэнтры разборак.

- Ну, я ж казала вам - зараз паявіцца мой муж. Во ён, яшчэ цёпленькі. Калі хочаце, пазнаёмцеся, а лепей не трэба.

І незнаёмка ўпэўнена скіравала да мяне, схапіла за рукаў, падміргнула праз вялізныя шкельцы акуляраў тлуста «наваксаванымі» вейкамі:

- Во, пайшоў і прапаў. Хадзем дахаты, пакуль не насцябаўся зусім. Ты ж абяцаў, што не затрымаешся доўга. Апранайся ды пойдзем.

Па натуры я чалавек вельмі добры, ды і кемлівасці хапіла, каб разабрацца, што тут і да чаго. Таму без асаблівых разваг згадзіўся пабыць на якую хвіліну яе мужам.