Witold Gombrowicz: Opętani

– Panie – rzekł Hińcz – nie mówmy ze sobą jak dzieci. Pan równie dobrze jak ja zdaje sobie sprawę ze stanu księcia. Mamy powody przypuszczać, że pan nadużył zaufania panny Maji. Czy pan chce żebyśmy użyli siły?

– A, to tak? No, w takim razie skłonny byłbym pomówić z panem, ale prywatnie i bez świadków. Niech pan pozwoli pod bramę – rozmówimy się przez „judasza”.

Hińcz podszedł pod bramę, a w małym okienku ukazały się w pomroce usta Cholawickiego.

– Kochany panie – mówiły szyderczo te usta – jak pan widzi, prawo jest po mojej stronie, gdyż mam formalny zakaz księcia, a Maja również zjawiła się tu dobrowolnie. Biedaczka chce naocznie przekonać się, co straszy w starej kuchni, gdyż ubrdała sobie, że te strachy opętały ją i tego jej chłopaka. Zdaje się, że pan przyczynił się walnie do tego jej mniemania.

– Ale nie o to chodzi. Mnie również zależy na tym, aby ona posiedziała sobie w tej kuchni przez noc.

– Widzi pan – mówiły usta – ja już zrezygnowałem ze skarbów i z jej miłości. Ale za to mam z nią porachunki i sądzę, że te porachunki załatwi za mnie komnata.

– Tak przypuszczam, a raczej jestem pewny, gdyż spędziłem noc w starej kuchni i wiem już, co tam jest

– Profesorowi udało się uciec – ona nie ucieknie.

– Więc jak panowie chcecie? Jeżeli doprowadzicie mnie do ostateczności, to wezmę rewolwer i zabiję ją, księcia i siebie – zapewniam, że życie nie przedstawia teraz dla mnie większej wartości. Od was to zależy.

– Jeżeli chcecie bym ją zabił, forsujcie bramę. Ale szczerze mówiąc, wolał bym nie uciekać się do tak radykalnych środków. Mam nadzieję, iż komnata ze mści się za mnie, a ja nie będę potrzebował maczać w tym rąk.

Więc jak chcecie? Trochę rozsądku panowie. Jeżeli będziecie spokojnie czekać, macie jeszcze jakąś szansę, gdyż jeśli wyjdzie żywa z komnaty, wypuszczę ją, w przeciwnym razie – los jej i księcia jest przesądzony.

– Jeżeli pan sądzi, że w ten sposób uda się panu uwolnić od odpowiedzialności, to się pan myli – rzekł Hińcz.

– Och, nikt mi nie zdoła niczego udowodnić – odparły nonszalancko usta. – Przecież napisała czarno na białym, że sama idzie. Ja jej nie porwałem. A że książę nie pozwala was wpuszczać, to nie moja wina. Co prawda muszę się przyznać, że wreszcie poznałem znak… Książę jest w mojej mocy. No, do widzenia.

Hińcza doleciał zjadliwy, urywany śmiech i odgłos oddalających się kroków.

Jasnowidz wrócił do profesora zrozpaczony. Zupełna bezsilność zabijała go.

Czekać? Czekać póki Maja nie przypłaci życiem lub zdrowiem swego nierozsądnego kroku.

Czekać póki Cholawicki nie wywrze swej zemsty na księciu.powolnym wszelkim jego zachciankom?

Czekać biernie, póki nie doprowadzi ich obojga nad jakieś przepaści, skąd już nie ma powrotu?

– Jak ona mogła! – szeptał w rozpaczy profesor. – Jak mogła!

– Gdybyż można było dostać się tam i obezwładnić go, albo zastrzelić, zanim zdoła spełnić swoje pogróżki – mruczał Hińcz. – To okropne. Ona tam sama! Sama!

– Ja byłem w tej komnacie. Wiem co to jest. Ona tego nie wytrzyma. Zwłaszcza teraz, kiedy jest wyczerpana, osłabiona psychicznie tyloma przeżyciami. Niech ją Bóg ma w swojej opiece!

Zamek przygniatał ogromem w świetle księżyca. Olbrzymi gmach gubił się w czarnofioletowym niebie. Dwóch szaleńców – i Maja…

– Jeśli Cholawicki pokaże się w oknie, strzelać – rozkazał Hińcz, nabijając dubeltówkę.

Przymknął oczy.

Myśl, że ten szaleniec opanował Maję i księcia, że ohydna siła komnaty stała się narzędziem w rękach tego łotra, który pod wpływem obłędnej zazdrości zatracił resztki człowieczeństwa, była okropna. Co robić?!

W tej chwili ujrzał Leszczuka, który stał między drzewami, opierając się o rower. Co, i ten tutaj!

To nieoczekiwane przybycie bardzo nie dogadzało Hińczowi.

Pomimo ciemności widać było, iż chłopak jest blady, jak śmierć.

– Co pan tu robi? Niech pan wraca do Połyki! Nic tu po panu!

– Ona jest w starej kuchni? – zapytał trzęsącymi się wargami i rower upadł mu na ziemię.

– No więc co z tego? Jest! Ale pan może tylko przeszkadzać! Niech pan wraca!

Leszczuk spojrzał na niego.

– Po co ona tam poszła?

– Niech pan wraca!

– Nie. Ona tam jest. Ona tam umyślnie poszła, żeby zobaczyć. Nie można przecież jej zostawić. Z nią będzie tak samo jak ze mną, albo gorzej.

– Wydostaniemy ją – odparł Hińcz wbrew przeświadczeniu.

– Nie – odrzekł głucho – bo on się mści. To z zazdrości. Jest tylko jedna rada. Niech on mnie tam zamknie zamiast niej. On ze mną także ma porachunki. On wolałby dostać mnie, niż ją!

Wysunął się naprzód.

– Proszę pana! – zawołał.

Cisza…

– Proszę pana! – powtórzył.

– A co?! – sekretarz przezornie nie pokazywał się. – Kto to mówi?!

– Niech pan wypuści pannę Maję, a ja pójdę do tej komnaty.

– Jak to?

– Niech pan da słowo, że pan ją wypuści, a ja zostanę u pana na jej miejsce. Ja też jestem ciekawy co się tam dzieje. Zgoda? Zapanowało milczenie. Leszczuk słusznie przypuszczał, iż sekretarz nienawidzi go bardziej jeszcze niż Maję. Propozycja była ponętna.

– Nie! – ozwał się wreszcie Cholawicki. – Pan chce się tu dostać, żeby rzucić się na mnie. Nie wierzę!

– A jeśli ci panowie mnie zwiążą? Niech oni mnie zwiążą. Pan może to skontrolować – zwiążą mnie tu przed bramą w pańskich oczach. A potem odstąpią ode mnie i pan będzie mógł wciągnąć mnie do zamku i zrobić ze mną, co się panu spodoba.

– Głupcze! – szeptał Hińcz, odciągając go. – To szaleństwo! On ciebie złapie, a jej nie puści. Ty nie wytrzymasz tego!

– Wytrzymam – odparł zacinając się. – Jeżeli ona wytrzyma, to i ja wytrzymam!

Hińcz, Skoliński, Grzegorz otoczyli go. Byli przekonani, iż znowu nawiedził go atak. Ale Leszczuk zdawał sobie dobrze sprawę ze swej propozycji.

– Pewnie, że jej nie puści, ale to wszystko jedno. Jeżeli mnie wpakuje do tej komnaty, to przynajmniej ona nie będzie sama! We dwoje zawsze raźniej! Choćbym nawet nie mógł nic jej pomóc, to i tak mniej będzie się bała!

Mówił szybko, gwałtownie, chcąc ich przekonać jak najszybciej.

– Nic wiadomo co jej się może pokazać! Ja chcę być przy niej! A jeśli on mnie od razu ukatrupi – raz kozie śmierć! Nie ma nic lepszego do zrobienia! Macie co innego, to mówcie!

Hińcz musiał przyznać, że nic innego nie było. Bezsilność ich była zupełna.

– Jeżeli panowie zwiążą go solidnie tutaj przed bramą w moich oczach – ozwał się Cholawicki – i jeżeli odejdą potem na dwieście kroków… Owszem. Zgoda. Nie mam nic przeciwko temu. Jeżeli jest ciekawy, niech zobaczy.

– Zwiążcie mnie postronkami – rzekł Leszczuk, kładąc się na ziemi.

Grzegorz przyskoczył do niego.

– Coś pan! Widzieliście! Wiązać go i wydać, jak tę świnię na zarżnie cię! A to przecież jakbym własną ręką zabijał! Niech kto inny wiąże, ja nie będę!

– To wykluczone! – szepnął Skoliński, odciągając Hińcza. – Nie zapominajmy, że on jest już tym zarażony! Jeżeli nawet Cholawicki umieści go razem z Mają w komnacie, to właśnie może być nieobliczalne w skutkach!

– Wiążcie mnie! – niecierpliwił się Leszczuk. – Wiążcie mnie! Jasię nie boję! Jeżeli ona się odważyła, to i ja się odważę! Nie boję się ani jego, ani duchów! Mówię wam, że się nie boję! Ja to wytrzymam! Mówię, że wytrzymam! Choćby sam diabeł… nie boję się i nic mi nie zrobi! Nic!