Aleksander Filonow - Opowiadania

A później zapomniał, jak się oddycha i zmarł.

Wczoraj wróciłem do domu, a on siedział na mojej kanapie i uśmiecha się:

– Cześć, a ja do Ciebie – w gości!

– Jak to?! – zdębiałem. – Przecież nie żyjesz!

– Tak? Zapomniałem... – wzruszył ramionami.

I jeszcze – Ania bardzo lubiła wychowywać Wowę. Bywało i tak, że wezwie go, i od razu zacznie EduKOwać. EduKUje go godzinę, drugą, po drugiej – trzecią, a wtedy nawet i czwartą. Niekiedy nawet do pięciu dochodziło. A więcej – jeszcze Ania nie umiała liczyć – dlatego myliła się, i rozpoczynała jego reEduKOwanie.

A Wowa nigdy nie mógł się zdecydować: dać się EduKOwać, czy re-edukować, i zamiast słuchać Ani, liczył wrony. Do pięciu. A o piątej przychodziła z pracy mama i podawała wszystkim kolację.

Po polu jedzie ciężarówka. Po wybojach. Wiezie żelazną beczkę. Na platformie.

I jeszcze znajduje się tam facet. Leży. Głowę położył na beczce i jedzie. Głowa leży na beczce, a beczka – wprost na gołych deskach. Ale nie skarży się. Jednak dudni.

Beczka jest żelazna. Ale pusta. A głowa też jest – twarda. Ponieważ jest z kości. Na beczce wydrapano słowo. Krótkie. Ale tak naprawdę, nie ma Tego w beczce. A u faceta – jest. Jest u niego flaszka – za pazuchą. I ręce są, i nogi – porozrzucane bezpośrednio na gołych deskach. Oprócz głowy. Głowa – jest na beczce. On ją tam położył. Tak i na beczce leży.

Ale nie cały czas, ponieważ ciężarówka jedzie po wybojach. Dlatego go trzęsie. Trzęsie beczkę, trzęsie głowę, a przy okazji – i wszystko pozostałe, znajdujące się na gołych deskach. I dlatego głowa czasami jest na beczce – a czasami – oddzielnie. Oddzielnie od beczki. Za to cały czas znajduje się na szyi. I dlatego ciągle wraca na beczkę. Silnie opada. Szybko. Z łomotem. To dlatego, że trzęsie.

Głowa uderza w beczkę, ale jej to nie boli. A beczka uderza w głowę – i głowę bardzo boo-oo-li!

Na głowie jest guz. A na beczce, na odwrót – wgniecenie. Zupełnie jak u Freuda. Aż się można zdziwić, że temu facetowi do głowy nie przychodzą erotyczne fantazje.

Zdążyłem wyłączyć budzik, nawet nie budząc się, ale – mimo to – zdążyłem do pracy.

Zdążyłem podpisać dwa akty i skończyć jedno rozliczenie. Przed obiadem zdążyłem wypalić cztery razy, a po obiedzie – sześć.

Zdążyłem zapoznać się z jednym nowym przepisem księgowym i zrozumieć, że to zajęcie dla laboranta. Zdążyłem powstrzymać się i powiedzieć szefowi tylko o tym, że zdążyłem w instytucie odnieść sukcesy we wszystkich dziedzinach, ale i zdążyłem też w ciągu ostatnich pięciu lat utracić swoje kwalifikacje inżyniera.

Zdążyłem wylać swoją żółć na laborantkę i zdążyłem przed końcem pracy zatuszować to, prawiąc jej kilka komplementów.

Zdążyłem cofnąć rękę, zanim zmiażdżyły ją drzwi autobusu, i zdążyłem zająć miejsce siedzące. W następnym autobusie.

Zdążyłem zauważyć z okna autobusu, że przyszła wiosna. I zrozumiałem, że zdążyłem postarzeć się, chociaż nadal jestem młody. Zdążyłem zapomnieć, jak pachnie tający śnieg, zdążyłem utracić subtelność wrażliwości i jasność spojrzenia, zdążyłem roztrwonić nadzieje i pozbyć się pragnień.

W ciągu dziesięciu minut drogi powrotnej do domu zdążyłem wznieść się duchem na najwyższe szczyty.

Zdążyłem, będąc jeszcze na progu, nakrzyczeć na córkę i zwyzywać żonę. Zdążyłem pokajać się i przeprosić je.

Zdążyłem jeszcze obejrzeć kolejny odcinek serialu telewizyjnego, początek którego zdążyłem już zapomnieć.

A przed zaśnięciem zdążyłem sobie jeszcze przypomnieć, co jednak nie zdążyłem dzisiaj zrobić.

Znowu nie napisałem do matki.

Proste i krzywe. Zamknięte i rozwarte. Geometria.

Całe nasze życie to zamknięty krąg. Proste złapały się za swoje ogony i wierzą, że są Środkiem Świata. I zbiegają się w punkcie, coraz bardziej skupiając się na sobie, ponieważ każdy środek – to kropka

A my – krążymy po swoich krzywych. I ja też krążę wokół swojego środka. Wszystko mija mnie przelotnie, od ciągłego kręcenia mąci mi się w głowie i trochę chce mi się rzygać. Ale nie widzę wyjścia.

Oczywiście, można zbiec po stycznej, która przyległa nieopodal, ale u stycznej tylko jedno jest wspólne z otoczeniem – jedynie i wyłącznie jeden punkt. A i po której stycznej zbiec, jeśli w najbliższym otoczeniu ich jest nieskończenie wiele?! Odejdziesz na bok – i nie uda się wrócić, nie znajdziesz tego jednego jedynego punktu stycznego. A zresztą, co to takiego prosta, jeśli nie tylko – okrąg o nieskończenie wielkim promieniu?!

Jednak niektórzy odchodzą po prostej – i nie wracają.

Okrąg kręci się we wszystkie strony, wszystko widzi, ale jest zamknięty i ograniczony/skończony. Prosta jest otwarta i dąży w ku nieskończoności, ale nie wie, jakie niebezpieczeństwa tam ją czekają.

A okręgi co? Zakrzywiają swoje linie. I krążymy po tych liniach, po swoich krzywych, utartych drogach. I Ziemia krąży wokół Słońca, jak mucha wokół lampy, i elektrony krążą wokół jądra...

I nie ma temu końca!

Bo nawet, jeśli całe życie przemieszczać się będziesz po okręgu, nie dojdziesz do końca. Dopóki nie nadejdzie Twój koniec.

I tak krążymy, krążymy, coraz bardziej zamykając się w sobie...

Proste i krzywe. Zamknięte i rozwarte. Okręgi i styczne...

Tłum. Zbigniew Landowski