Владимир Орлов - Рэквiем па нясьвiскiм сале (на белорусском языке)

Таму вы мiтусiцеся паблiзу шлягбаўма са сваiмi паперамi, а кучаравы капiтан з прозьвiшчам цi то Гурок, цi то Бурак, зазiрнуўшы ў iх адным вокам, пагардлiва кiдае:

- Пущай сам Шушкевич придет и мне скажет, тада пропущу.

Ягоны калега, зрабiўшы страшныя вочы, абяцае, што ўсё адно будзе правяраць "щацильна".

Каля шлягбаўма гамуе аўтобус зь дзявочай зборнаю па нейкiм спорце. Пакуль трэнэр вядзе перамовы з начальствам, юныя спартоўкi просяцца ў паставога:

- Товарищ милиционер, пропустите. У нас соревнования. Нам завтра вечером на помост в Париже выходить.

- Знаем мы ваши соревнования, - мiралюбна адгукаецца "товарищ милиционер". - Трахаться едете с французами за даляры. Будете с нами за рубли - тада пропустим.

Пэрспэктыва пакаштаваць нясьвiскага сала з чырвонай праслойкаю й пачуць адну з вэрсiяў утварэньня колеравай гамы нашага сьцягу робiцца для кракаўскiх гейналiстых усё больш туманнаю.

Ваш апанаваны апошнiмi надзеямi аўтобус бярэ курс на Берасьце - шукаць справядлiвасьцi ў высокiх кабiнэтах. Надпiс на ўезьдзе ў горад папярэджвае: "Народы СССР - едины". Мяркуючы па аўтобусных нумарох у чарзе за мяжу й па агульнай эканамiчнай прасторы прымежнага поля, па якiм не адважыцца прайсьцi басанож нават твой знаёмы серабранкаўскi п'янтос Камiнтэрн, - лёзунг кажа шчырую праўду.

Беларускае мовы на берасьцейскiх вулках i ў берасьцейскiх кабiнэтах людзi цi то ня хочуць разумець, цi то сапраўды не разумеюць.

- Так вы, ребята, к нам из Белоруссии приехали? - з ухмылкаю пытаецца абласны начальннк. - Как у вас в Белоруссии погода?..

З аднаго кабiнэта ў другi вы пераяжджаеце па вулiцы iмя Касманаўтаў, i табе згадваецца, як гадоў пяць таму ў Воршы сакратар гаркаму партыi самых разумных i сумленных, пачуўшы прапанову назваць аршанскую вулiцу Касманаўтаў, дзе пiсалася "Дзiкае паляваньне караля Стаха", iмем Караткевiча, абурана адрэзаў, што гэта "идеологически неверно". На просьбу ўдакладнiць, хто з касманаўтаў нарадзiўся цi жыў у Воршы, сакратар дасьцiпна зазначыў: "Они здесь пролетали". Назвы вулiц Берасьця сьведчаць, што над iм праляталi Пушкiн з Гогалем, Будзённы з цэлым эскадронам бальшавiцкiх башыбузукаў, а таксама Ленiн з самiм камунiзмам.

Няблага вывучыўшы гарадзкую тапанiмiку "западных ворот советской страны", вы вяртаецеся на шашу i - о, сьвятая наiўнасьць! - спрабуеце заняць у чарзе ранейшае месца. Яшчэ на далёкiх подступах з аўтобуса зь вiцебскiм нумарам высыпаюцца, як блашчыцы з матраца, дзясяткi два разьятраных жанок i iхнiх няголеных спадарожнiкаў.

Ваш аўтобус сутаргава плiшчыцца наперад. Хмурныя няголеныя мужчыны зь Вiцебшчыны дакляруюць вам размалацiць каменьнем вокны. Жанчыны дзейнiчаюць больш радыкальна. З крыкам: "Проедете по нашим трупам!" яны кладуцца пад колы на мокры ад iмжачкi асфальт.

Ты выбiраеш сярод ляжачых прыгожую маладзiцу ў сьветлай куртцы й пачынаеш яе ўгаворваць зьмянiць паставу. Ты цярплiва даводзiш ёй, што брудны асфальт ня самае зручнае месца дэманстраваць бясспрэчныя вабноты. Ты пытаесься ў яе ймя й тэлефон i, зьвяртаючыся да скарбаў айчыннай паэзii, кажаш пра духмяныя стагi, дзе жанчыны, як радасны сон на зары.

Маладзiца зь вiцебскага аўтобуса прыслухоўваецца да тваёй беларускай мовы, i раптам ейны гожы твар перасмыквае, i яна зь нянавiсьцю верашчыць:

- Уйди, хохол бородатый! Тут белорусы по десять суток мучаются, а еще вас понаехало!

Гэта гучыць, як прысуд.

Унурыўшы голаў у плечы, ты выцягваеш з аўтобуса валiзу зь "Белай Русьсю" й цешчыным салам, спыняеш спадарожны "масквiч", расштурхоўваеш на вакзале колькi падазроных асобаў "кавказской национальности" каля адзiнай адчыненай касы, купляеш квiт у цягнiк, што йдзе з таго боку, куды цябе не пускаюць, залазiш упершыню ў жыцьцi ў мяккi й абсалютна пусты мiжнародны вагон i праз чатыры гадзiны ўжо падыходзiш да свае хрушчобы ў Серабранцы.

Як казаў, прыяжджаючы з-за сьвету ў сваю Нарвэгiю Фрыцьяф Нансэн, "вяртаньне - прыз кожнага падарожжа".

Твой прыз чакае цябе каля дому ў аблiччы суседкi, якая, задраўшы галаву, абураецца, што нехта вывесiў "фашистские флаги". Ты бачыш, што адзiн павесiлi на гаўбцы твае сыны, другi - археоляг зь лiтаратурным крытыкам з трэцяга пад'езду.

Толькi тут ты ўспамiнаеш, што заўтра - 25 сакавiка.

"Дожились", - кажа суседка й зьбiраецца йсьцi скардзiцца на фашыстаў народнаму дэпутату П.В.Садоўскаму. Ты падказваеш, у якой кватэры той жыве й даеш арыенцiр - яшчэ адзiн крамольны сьцяг. Уадначас ты дзелiсься асьцярожнаю здагадкаю, што брудную правакацыю супраць народнага абраньнiка ўчынiў хтосьцi зь мясцовых фашыстаў, прыставiўшы знадворку драбiны.