Алексей Толстой - Залаты ключык, або Прыгоды Бурацiны (на белорусском языке)

- На, еш!..

Бурацiна запусцiў галодныя зубы ў цыбулiну i з'еў яе, хрумстаючы i прыцмокваючы. Пасля гэтага пачаў церцiся галавой аб шчацiнiстую шчаку таты Карла.

- Я буду разумненькi-разумненькi, тата Карла... Цвыркун, якi ўмее гаварыць, сказаў мне хадзiць у школу.

- Слаўна прыдумана, малеча...

- Тата Карла, але ж я - голенькi, драўляненькi, - хлапчукi ў школе мяне засмяюць.

- Эге, - сказаў Карла i пачухаў шчацiнiсты падбародак. - Праўду кажаш, малеча!

Ён запалiў лямпу, узяў нажнiцы, клей i абрыўкi каляровай паперы. Выразаў i склеiў куртачку з карычневай паперы i ярка-зялёныя штонiкi. Змайстраваў туфлi са старой халявы i шапачку - каўпачком з кутасiкам - са старой шкарпэткi.

Усё гэта надзеў на Бурацiна:

- Насi на здароўе!

- Тата Карла, - сказаў Бурацiна, - а як жа я пайду ў школу без азбукi?

- Эге, праўду кажаш, малеча...

Тата Карла пачухаў патылiцу. Накiнуў на плечы сваю адзiную старую куртку i пайшоў на вулiцу.

Ён хутка вярнуўся, але без курткi. У руцэ ён трымаў кнiжку з вялiкiмi лiтарамi i цiкавымi малюнкамi.

- Вось табе азбука. Вучыся на здароўе.

- Тата Карла, а дзе твая куртка?

- Куртку я прадаў... Нiчога, абыдуся i так... Толькi ты жывi на здароўе.

Бурацiна ўткнуўся носам у добрыя рукi таты Карла.

- Вывучуся, вырасту, куплю табе тысячу новых куртак...

Бурацiна з усяе сiлы хацеў у гэты першы ў яго жыццi вечар жыць без свавольства, як навучыў яго цвыркун, якi ўмее гаварыць.

Бурацiна прадае азбуку i купляе бiлет у тэатр лялек

Назаўтра ранiцай Бурацiна паклаў азбуку ў торбачку i, падскакваючы, пабег у школу.

Па дарозе ён нават не глядзеў на ласункi, выстаўленыя ў крамах, - макавыя на мёдзе трыкутнiчкi, салодкiя пiражкi i ледзянцы ў выглядзе пеўнiкаў, насаджаных на палачку.

Ён не хацеў глядзець на хлапчукоў, якiя пускалi папяровага змея...

Вулiцу пераходзiў паласаты кот Базiлiо, якога можна было схапiць за хвост. Але Бурацiна ўтрымаўся i ад гэтага.

Чым блiжэй ён падыходзiў да школы, тым мацней непадалёку, на беразе Мiжземнага мора, iграла вясёлая музыка.

- Пi-пi-пi, - пiшчала флейта.

- Ла-ла-ла-ла, - спявала скрыпка.

- Дзiнь-дзiнь, - бразгалi медныя талеркi.

- Бум! - бiў барабан.

У школу трэба было паварочваць направа, музыка чулася злева. Бурацiна пачаў спатыкацца. Самi ногi паварочвалi да мора, дзе:

- Пi-пi, пiiiii...

- Дзiн-лала, дзiн-ла-ла...

- Бум!

- Школа ж нiкуды ж не падзенецца ж, - сам сабе гучна пачаў гаварыць Бурацiна, - я толькi гляну, паслухаю i бягом - у школу.

З усёй моцы ён кiнуўся бегчы да мора. Ён убачыў палатняны балаган, упрыгожаны рознакаляровымi сцягамi, якiя трапяталi ад марскога ветру.

Наверсе балагана, прытанцоўваючы, iгралi чатыры музыкi. Унiзе тоўстая цётка ўсмiхаючыся прадавала бiлеты. Каля ўвахода стаяў вялiкi натоўп хлопчыкi i дзяўчынкi, салдаты, прадаўцы лiманаду, мамкi з груднымi дзецьмi, пажарнiкi, паштальёны, - усе, усе чыталi вялiкую афiшу:

"Тэатр лялек.

Толькi адзiн спектакль.

Спяшайцеся!

Спяшайцеся!

Спяшайцеся!"

Бурацiна тузануў за рукаў аднаго хлапчука.

- Скажыце, калi ласка, колькi каштуе ўваходны бiлет?

Хлопчык адказаў скрозь зубы, не спяшаючыся:

- Чатыры сольда, драўляны чалавечак.

- Разумееце, хлопчык, я забыўся дома мой кашалёк... Вы не можаце мне пазычыць чатыры сольда?..

Хлопчык зняважлiва свiснуў:

- Знайшоў дурня!..

- Мне страшшшшэнна хочацца паглядзець тэатр лялек! - скрозь слёзы сказаў Бурацiна. - Купiце ў мяне за чатыры сольда маю цудоўную куртачку...

- Папяровую куртачку за чатыры сольда? Шукай дурня.

- Ну, тады мой прыгожанькi каўпачок...

- Тваiм каўпачком толькi лавiць апалонiкаў... Шукай дурня.

У Бурацiна нават пахаладзеў нос - гэтак яму хацелася трапiць у тэатр.

- Хлопчык, тады вазьмiце за чатыры сольда маю новую азбуку...

- З малюнкамi?

- З ччччароўнымi малюнкамi i вялiкiмi лiтарамi.

- Давай хiба, - сказаў хлопчык, узяў азбуку i неахвотна адлiчыў чатыры сольда.

Бурацiна падбег да тоўстай цёткi i прапiшчаў:

- Паслухайце, дайце мне ў першым радзе бiлет на адзiны спектакль тэатра лялек.

У час паказу камедыi лялькi пазнаюць Бурацiна

Бурацiна сеў у першым радзе i з захапленнем глядзеў на апушчаную заслону.

На заслоне былi намаляваны чалавечкi, якiя танцавалi, дзяўчынкi ў чорных масках, страшныя барадатыя людзi ў каўпаках з зоркамi, сонца, падобнае на блiн з носам i вачыма, i iншыя цiкавыя малюнкi.

Тры разы ўдарылi ў звон, i заслона паднялася.

На маленькай сцэне справа i злева стаялi кардонныя дрэвы.

Над iмi вiсеў лiхтар у выглядзе месяца i адбiваўся ў кавалачку люстэрка, на якiм плавалi два лебедзi, зробленыя з ваты, з залатымi насамi.