Антуан Сент-Экзюпери - Ваенны лётчык

Я не люблю лубачных карцінак, якія малююць вайну. Там суровы воін змахвае слязіну і пад грубымі жартачкамі хавае сваю ўсхваляванасць. Лухта ўсё гэта. Суровы воін нічога не хавае. Калі ён выпускае з вуснаў жарт, значыць, жарт у яго і наўме.

Справа не ў чалавечых якасцях. Маёр Аліяс надзіва ўражлівы. Калі мы не вернемся, ён, можа, будзе пакутаваць болей, чым хто іншы. Пры ўмове, што ў ягонай свядомасці будзем мы, а не нейкая там сукупнасць прыватнасцей. Пры ўмове, што западзе цішыня і ён узновіць нашы абліччы. Бо, калі сёння ўночы судовы выканаўца, які праследуе нас, змусіць групу зноў мяняць месца дыслакацыі, то ў лавіне турбот нейкае зламанае кола грузавіка выцясніць нашу смерць з ягонай свядомасці. I Аліяс забудзе аплакаць нас.

Я ж і сам, вылятаючы на заданне, не думаю пра барацьбу Захаду з нацызмам. Мяне паглынаюць надзённыя дробязі. Бязглуздасць палёту над Арасам на вышыні сямісот метраў. Нікчэмнасць звестак, якіх чакаюць ад нас. Маруднае пераапрананне, якое здаецца мне ўбіраннем у кашулю смяротніка. А яшчэ — пальчаткі. Дзе, чорт пабяры, узяць мне пальчаткі? Свае я згубіў.

Я ўжо не бачу храма, у якім я жыву.

Я ўбіраюся для служэння мёртваму богу.

— Давай-давай, варушыся… Дзе пальчаткі? Не, не гэтыя… Пашукай у маім мяшку…

— Нешта не бачу, пан капітан.

— От доўбня!

Усе яны доўбні. I гэты, хто не можа знайсці мае пальчаткі. I той, іншы, са штаба, са сваёй дурацкай ідэяй палёту на малой вышыні.

— Я прасіў цябе даць мне аловак. Ужо дзесяць хвілін я прашу цябе даць мне аловак… Ёсць у цябе аловак?

— Ёсць, пан капітан.

Знайшоўся-такі разумны чалавек.

— Прывяжы мне яго да шнурка. I прычапі вось сюды, за гэты гузік… Паслухайце, стралок, вы, як я пагляджу, не дужа спяшаецеся…

— Я ўжо гатовы, пан капітан.

— А! Ну, добра…

Ну, а штурман? Я пераключаюся на штурмана:

— Ну як там, Дзютэртр? Усё ў парадку? Вылічылі курс?

— Курс гатовы, пан капітан…

Добра. Курс гатовы. Бязглуздае заданне… А каб хто спытаўся, які сэнс выракаць на гібель экіпаж дзеля звестак, у якіх аніхто не мае патрэбы і якія, нават калі нехта з нас і ўцалее і даставідь іх, ніколі і нікому не будунь перададзены…

— Спірытаў нанялі б сабе, там, у штабе…

— Навошта?

— А каб мы маглі перадаць ім сёння вечарам, цераз стол-вяртушку, гэтыя іхнія звесткі!

Я не ў захапленні ад сваіх кепікаў, але зноў бурчу:

— Ох, ужо гэтыя мне штабісты! Самі б зляталі на бязглуздыя заданні!

Так доўга цягнецца цырымонія адзявання, калі ты разумееш, што вылет гіблы, і старанна прынядзельваешся толькі дзеля таго, каб жывым падсмажыцца. Не гэтак ужо і проста нацягнуць на сябе тры столкі вопраткі, начапіць процьму апаратуры, якую валачэш на сабе, быццам балагол, наладзіць падачу кіслароду, Сістэму абагрэву, тэлефонную сувязь паміж членамі экіпажа. Дыхаю я цераз маску. Гумавая трубка звязвае мяне з самалётам, такая ж неабходная, як пупавіна. Самалёт рэгулюе тэмпературу маёй крыві. Самалёт забяспечвае маю сувязь з людзьмі. У мяне пабольшала органаў, пасрэднікаў паміж мной і маім сэрцам. 3 кожнай хвілінай я раблюся ўсё цяжэйшы, усё непаваротлівейшы, усё грувасцейшы. Я паварочваюся, як слуп, і калі згінаюся, каб зацягнуць рамяні ці зашморгнуць непадатлівыя «маланкі», у мяне ажно трашчаць суставы. Баляць мае старыя пераломы.

— Падай іншы шлем. Я табе ўжо стакроць казаў, што старога больш не надзену. Ён цесны.

Справа ў тым, што на вялікай вышыні чэрап неяк неспасцігальна разбухае, і шлем, які на зямлі якраз па табе, на вышыні дзесяці тысяч метраў сціскае косці, як абцугамі.

— Ды гэта ж іншы, пан капітан. Я вам замяніў яго…

— А! Ну добра.

Я бурчу без аніякіх згрызот сумлення. Бо я кругом маю рацыю! Зрэшты, усё гэта не мае аніякага значэння. У гэты момант я ў самым сэрцы той унутранай пустыні, пра якую я ўжо казаў. I навокал адны толькі абломкі. Я нават не адчуваю сораму, што мару пра цуд, які зыначыў бы ход сённяшніх падзей. Каб сапсаваліся ларынгафоны, да прыкладу. Яны вечна псуюцца, гэтыя ларынгафоны! Хлам… Калі б яны сапсаваліся, гэта збавіла б нас ад гібельнага задання…

Да мяне з пахмурым выглядам падыходзіць капітан Вэзэн. Капітан Вэзэн з пахмурым выглядам падыходзіць да кожнага з нас перад вылетам на заданне. Капітан Вэзэн адказны ў нашай групе за сувязь са службай паветранага назірання. Ягоны абавязак — інфармаваць нас пра перамяшчэнне варожых самалётаў. Вэзэн мой прыяцель, я пяшчотна люблю яго, але ён вечна прадракае няшчасце. I я шкадую, што трапіў яму на вочы.