Коллектив авторов: Беларусь. Памятное лето 1944 года (сборник)

22. Иоффе, Э. Г. Что стоит за трагедией в Дражно / Э. Г. Иоффе // Электронный ресурс: www.homoliber.org/ru/uh/uh30702.shtml

23. Кара-Мурза, С. Не допустить перекройки символов / С. Кара-Мурза // Беларуская думка. – 2010. – № 4. – С. 54–57.

24. Копыл, И. Нябышына. Акупацыя вачамі падлетка / И. Копыл // Электронный ресурс: www.nv-online.info/by/56/300/10532www.nv-online. info/by/57/300/10763.

25. Кузнецов, И. Партизанское движение: правда и мифы / И. Кузнецов // Уроки Холокоста: история и современность. – Минск, 2009. – Вып. 3.

26. Никифоров, Ю. А. Фальсификация истории Второй мировой войны: к постановке проблемы / Ю. А. Никифоров // Партизанское движение в Беларуси и его роль в разгроме фашистских захватчиков в 1941–1944 гг.: материалы Междунар. конф., 25–26 июня 2009 г. – Минск, 2009. – С. 58–72.

27. Новиков, С. Е. Германская историография истории вооруженного сопротивления в Беларуси (1941–1944 гг.) / С. Е. Новиков // Беларусь. 1941–1945. Подвиг. Трагедия. Память: в 2 кн. – Кн. 1. – Минск, 2010. – С. 235–255.

28. Нордман, Э. Б. Не стреляйте в партизан / Э. Б. Нордман. – Минск, 2007.

29. Павлова, Е. Я. Многогранье всенародной борьбы: отношения партизан с местным населением / Е. Я. Павлова // Беларуская думка. -2014. – № 2. – С. 82–91.

30. Попов, А. Ю. НКВД и партизанское движение / А. Ю. Попов. – М., 2003.

31. Рудзінг, П. А. Навука забіваць. 201 батальён ахоўнай паліцыі і гаўптман Р. Шухевіч / П. А. Рудзінг // ARCHE. – 2013. – № 1(118). – С. 65–85.

32. Рудзінг, П. А. Тэрор і мясцовая калабарацыя ў акупіраванай Беларусі (прыклад 118 ахоўнага батальёна) / П. А. Рудзінг // ARCHE. – 2013. – № 1(118). – С. 99–148.

33. Сидорцов, В. Н. Народ во Второй мировой и Великой Отечественной войне / В. Н. Сидорцов, В. А. Латышева. – СПб., 2005.

34. Тарас, А. Е. Партизаны воевали со своими / А. Е. Тарас // Белгазета. – 2013. – 3 июня.

35. Туронак, Ю. Мадэрная гісторыя Беларусі / Ю. Туронак. – Вільня, 2006.

36. Шарков, А. В. Карательная политика государства в отношении лиц, сотрудничавших с нацистским режимом в годы Великой Отечественной войны / А. В. Шарков // Беларусь и Германия: история и современность: мат. Междунар. конф. – Вып. 11. – Т. 1. – Минск, 2013. -С. 36–47.

С. Л. КАЗЛОВА (Минск)

Пытанне эканамічнай палітыкі нацыстаў на тэрыторыі акупаванай Заходняй Беларусі не было прадметам спецыяльнага разгляду ў навуковым асяродку замежных гісторыкаў Хутчэй яго разглядалі ў кантэксце іншых тэм, закранаючы толькі некаторыя асноўныя аспекты. Між тым без яго глыбокага вывучэння і аналізу немагчыма казаць аб аб’ектыўным і поўным асвятленні гісторыі Другой сусветнай вайны. Неабходна адзначыць, што ў працах замежных навукоўцаў вельмі рэдка засяроджваецца ўвага на адрозненнях эканамічнай палітыкі акупантаў, тым больш палітыкі аграрнай, ў розных рэгіёнах акупаванай Беларусі.

Замежную гістарыяграфію, якая закранае праблемы аграрнай палітыкі нацыстаў на тэрыторыі Заходняй Беларусі, мы можам падзяліць на англа-амерыканскую, нямецкую, польскую, украінскую і расійскую.

У канцы 1950 – пачатку 1960-х гг. ў ЗША з’яўляюцца першыя навуковыя працы, прысвечаныя гісторыі падзей Другой сусветнай вайны на Усходнім фронце. Тэта тлумачыцца тым, што значная колькасць дакументальных нямецкіх трафейных матэрыялаў была вывезена амерыканцамі і недаступна гісторыкам іншых краін. Американская і англійская гістарычная навука не была абцяжарана ніякімі складанасцямі для крытычнага паказу падзей.

У 1957 г. свет пабачыла значная навуковая праца, фундаментальнае даследаванне амерыканскага гісторыка А. Даліна [1]. Аўтар піша, што прычынай эканамічнай палітыкі на усходзе Берлін называў «карысць для нямецкай дзяржавы і народа». Усходнія тэрыторыі павінны былі забяспечваць Германію прадукцыяй сельскай гаспадаркі. Канцэпцыя «Grossraum» («Вялікай прасторы») абмяжоўвала эканамічныя функцыі «больш нізкіх» абласцей, да якіх належаў СССР, элементарнымі галінамі эканомікі. Спажыванне на Усходзе павінна было скараціцца, каб Германія не мела абмежаванняў у аграрнай прадукцыі – вось, па меркаванні гісторыка, той ключавы пункт, на якім грунтаваліся нямецкія мерапрыемствы і нямецкая эканамічная палітыка. Асобнай праблемай гісторык называе адсылку остарбайтэраў у Германію, у выніку чаго на вёсцы змяншалася колькасць працоўных рук. Перад акупацыйнымі ўладамі, па меркаванні амерыканскага даследчыка, паўставалі дылемы: хто павінен больш спажываць аграрнай прадукцыі – Вермахт ці грамадзянскае насельніцтва Германіі? Чаму аддаць перавагу – сельскагаспадарчай вытворчасці ці максімальнай адсылцы працоўных у Германію? На гэтыя пытанні, як лічыць амерыканскі гісторык, ніколі не меўся аўтарытэтны і канчатковы адказ, меліся толькі кампрамісы, якія ажыццяўляліся пад ціскам некаторых уладных груповак сярод нямецкага вышэйшага кіраўніцтва.