Ханс ван Конингсбрюгге - История потерянной дружбы. Отношения Голландии со Швецией и Россией в 1714–1725 гг.

Koningsbrugge van J.S.A.M. Tussen Rijswijk en Utrecht. De diplomatieke betrekkingen tussen Zweden en de Verenigde Nederlanden 1697–1713. Groningen, 1996.

Krotov P.A. Russische ‘navigators’ in Nederland tussen 1708 en 1715 // Tijdschrift voor Zeegeschiedenis. Vol. 21. Amsterdam, 2001. Afl. 1. P. 15–23.

Lenders P. De Zuidelijke Nederlanden 1715–1740. Politieke Ontwikkeling // Algemene Geschiedenis der Nederlanden. Haarlem, 1980. Deel IX.

Lindblad J.Th. Sweden’s Trade with the Dutch Republic, 1738–1795. Assen, 1982.

Magnusson L. Sveriges Ekonomiska Historia. Stockholm; Falun, 1998.

Massie R. Peter de Grote en het ontstaan van het moderne Rusland 1672–1725. Amsterdam; Brussel, 1986.

Mitford N. Frederik de Grote. Amsterdam, 1971.

Murray J.J. George I. The Baltic and the Whig Split. Chicago, 1969.

Naphy W., Spicer A. De Pest. De Zwarte Dood in Europa. Amsterdam, 2007.

Nimwegen van O. De Republiek der Verenigde Nederlanden als grote mogendheid. Buitenlandse politiek en oorlogvoering in de eerste helft van de achttiende eeuw en in het bijzonder tijdens de Oostenrijkse Successieoorlog 1740–1748. Amsterdam, 2002.

Peters M. De wijze koopman. Het wereldwijde onderzoek van Nicolaes Witsen (1641–1717), burgemeester en VOC-bewindhebber van Amsterdam. Amsterdam, 2010.

Porta A. Joan en Gerrit Corver. De politieke macht van Amsterdam (1702–1748). Amsterdam; Assen, 1975.

Raptschinsky B. Peter de Groote in Holland 1697–1698. Een historische schets. Zutphen [1925]

Roberts M. The Age of Liberty. Sweden 1719–1772. Cambridge, 1986.

Römelingh J. Een rondgang langs Zweedse archieven Een onderzoek naar archivalia inzake de betrekkingen tussen Nederland en Zweden 15201920. ’s-Gravenhage, 1986.

Rosén J. Den Karolinska sekedt. Karl XI:s och Karl XII:s tid. Lund, 1963.

Rosén J. Den Svenska Utrikespolitikens Historia. Stockholm, 1952. Del II.

Salvo di M. F. Algarotti’s project for an ‘Histoire m?tallique de la Russie’ // Study Group on Eighteenth-Century Russia. Newsletter. London, 2005. Vol. 33.

Scheltema J. Peter de Groote, Keizer van Rusland, in Holland en te Zaandam, in 1697 en 1717. Vol. I–II. Amsterdam, 1814; второе издание: Utrecht, 1842.

Scheltema J. Rusland en de Nederlanden beschouwd in derzelver wederkeerige betrekkingen. Vol. I–IV. Amsterdam, 1818.

Schutte O. Repertorium der buitenlandse vertegenwoordigers residerende in Nederland, 1584–1810. ’s-Gravenhage, 1983.

Schutte O. Repertorium der Nederlandse vertegenwoordigers residerende in het buitenland, 1584–1810. ’s-Gravenhage, 1976.

Sörensson P. Sverige och Frankrike 1715–1718. Ett bidrag till kannedomen om Sveriges utrikespolitik efter Carl XII:s aterkomst fran Turkiet. Lund, 1916. Vol. II.

Steenvensz C. Het residentschap van Jacob de Bie: Diplomatieke betrekkingen tussen de Republiek en Rusland in een tijd van oorlog, 1711–1718 [Scriptie Geschiedenis, Rijksuniversiteit Groningen]. Groningen, 1993.

Den Svenska Historien, ed. T.Nilsson e.a. Stockholm, 1984. Del VIII.

Tengberg E. Fran Poltava till Bender. En Studie i Karl XII:s turkiska politik. Stockholm, 1953.

Theyls W. Mémoires pour servir a l’histoire de Charles XII, Roi de Suède. Leyde, 1722.

Uhlenbeck C.C. Verslag aangaande een onderzoek in de archieven van Rusland ten bate der Nederlandsche geschiedenis. ’s-Gravenhage, 1891

Veluwenkamp J.W. Archangel. Nederlandse ondernemers in Rusland 1550–1785. Amsterdam, 2000.

Waegemans E. De tsaar van Groot Rusland in de Republiek. De tweede reis van Peter de Grote naar Nederland (1716–1717). Groningen; Antwerpen, 2013.

Wagenaar J. Vaderlandsche historie, vervattende de geschiedenissen der nu Vereenigde Nederlanden, inzonderheid die van Holland, van de vroegste tyden af. Uit de geloofwaardigste Schryvers en egte Gedenkstukken samengesteld. Amsterdam, 1795.

Wahrenberg C.F.I. Om Sveriges yttre Politiska förhallanden under de tre första aren af Konung Carl XII:s regering till freden i Traventhal. Stockholm, 1856.

Wes M.A. Tussen twee bronzen ruiters. Klassieken in Rusland, 1700–1855. Schoten, 1991.

Wittram R. Peter I. Czar und Kaiser. Zur Geschichte Peters des Grofien in seiner Zeit. Bd. 1–2. Göttingen, 1964.

Wladimiroff I. De kaart van een verzwegen vriendschap. Nicolaes Witsen en Andrej Winius en de Nederlandse cartografie van Rusland. Groningen, 2008.

Zuiden van D.S. Bijdragen tot de kennis van Hollandsch-Russische relaties in de 16 de–18 deeeuw. Amsterdam, 1911.

Карл же тем временем выдумывал все новые планы союзов, например с Пруссией, которая, по замыслу шведского короля, пришла бы ему на помощь с войском в 30 тысяч человек и соединилась со шведской армией такой же численности. Вместе они принудили бы к миру Данию и освободили бы оккупированные шведские владения в Германии. Далее состоялось бы вторжение в Польшу и восстановление там на престоле ставленника шведов Станислава Лещинского, после чего — поход на Москву. В награду Пруссия получила бы польское епископство Эрмланд (ныне Вармия), а Польша — Смоленск. Этот план был настолько далек от реальности, что граф Мориц Веллингк, разъезжавший тогда по Центральной Европе в качестве шведского посланника, даже не решился передать предложения своего монарха прусскому двору. См. об этом: Carlson F.F. Om Fredsunderhandlingarne, Aren 1709–1718: ett Bidrag till Carl XII:s Historia. Stockholm, 1857. S. 46–51.

Как показал канадский историк Дж. Кнопперс, число торговых судов, приходивших ежегодно в Архангельск, даже возросло. В 1693–1697 гг. их было в среднем 47, а в 1716 — уже 233, в то время как Петербург принял лишь 40. Так что царскую политику продвижения новой столицы трудно было назвать успешной (Knoppers J.V.Th. Dutch Trade with Russia from Peter I to Alexander I. Montreal, 1976. Vol. 1. P. 221). Подобную же картину рисует И.М. Кулишер (История русской торговли и промышленности. Челябинск, 2003. С. 142). Но в 1722 г., через год после окончания Северной войны, в Петербург пришли 119 иностранных судов, а в Архангельск только 50. Отныне господствующее положение во внешней торговле России перешло к ее столице. См. также: Veluwenkamp J.W. Archangel. Nederlandse ondernemers in Rusland 1550–1785. Amsterdam, 2000. P. 179–181.