Salam Qədirzadə - Hər gün ömürdən gedir

– Ay yağlı dəvə əti alan! Qutablıq! Yağlı dəvə əti!…

Evlərdən, həyətlərdən yola çıxanlar sarvanı ləngidib əvvəlcə salamlaşar, sonra sifariş verərdilər:

– Mənə hürgücündən on girvənkə.

– Bizə beş-altı kilo yağlı yerindən.

– Bir o qədər də mənim üçün…

Dəvə sahibi deyilənlərin heç birini yazmazdı, hamısını yadda saxlardı.

Hələ diri ikən ətinin satıldığını fəhmlə duyan bu nəhəng gövdəli, zərif ürəkli heyvan tezliklə kəsiləcəyini bildiyindən nərə çəkib ağlardı, gözündən torpağa gildir-gildir yaş tökülərdi. Dəvəni dövrəyə alan uşaqlar kövrələrdilər. Hətta bəzisinin hönkürtüsü eşidilərdi…

Sabahısı bağlara qonaqlar yığışar, mətbəxlərdə, həyətlərdə sac üstündə bişən yağlı qutabın iyi ətrafı bürüyərdi…

1938-ci il öz gəlişi ilə Abşerona qasırğa gətirdi… Bağlar saraldı… bağlar soldu… bağlar mucul oldu… Sahibindən yetim qalan baxımsız bağlar dağa döndü…

Vaxt keçdi, zaman dolandı, bakılılar “Sarı sabahı əncirlə”, “Maştağa şanısı”na, “Təbrizi ağ tuta” həsrət qaldılar. Abşeron düzənliklərində səpələnmiş üzümlüklər, meyvəliklər isə artıq öləziməkdə idi. Bağ sahələri məndəcara çevrildi. Yaşıl ağacların cansızları məhv oldu, nəhənglərinin yerində onların sklet heykəlləri yarandı. Evlərin çoxu daş qalağına çevrildi. Suyu sovulmuş quyuları qum basdı, üstündə alaq, ot bitdi.

Sən demə, bağlar tək torpağın şirəsindən deyil, insan əllərinin hərarətindən də qidalanırmış!..

… Abşeron parça-parça təzədən adamlara paylandı. Bu dəfə Həsənin xarabaya dönmüş yerini Hüseynə, Hüseynin bərbad olmuş bağını Həsənə verdilər. Təzəhəvəs sahiblər ilk aylar qızğın zəhmətə qatlaşdılar. Bellər, kərkilər, yozanlar, çənglər işə düşdü. Yatmış torpaq diksinərək oyandı. Evlər ucaldı… quyular təmizləndi… Tinglər basdırıldı, sulandı… Mərzlər, çəpərlər qaydaya salındı… Günəş yerə baxıb gülümsədi. Bağlar cücərməyə, dirçəlməyə başladı. Lakin Abşeronun əvvəlki siması dəyişdi. Onun sakinləri kimi tikililəri də, nəqliyyatı da başqalaşdı. At, qazalaq, araba gedən qumlu yollara asfalt döşəndi, maşınlar şütüdü. Bağlarda, əcnəbi müsafirlər kimi gəldi-gedər meyvəsiz ağaclar, bəzək kolları peyda oldu. Bir vaxt öz şirinliyi, tamı, ətri ilə adı dillərdə gəzən “Corat qovunu”, “Maştağa şanısı”, “Zirə qarpızı” azaldı və sonralar tamam yoxaldı. Torpaq öz itirdiyinə təəssüflə köks ötürdü. Bu nadir nemətlərin qədrini bilməyən naşı bağ sahibləri isə əsla heyfsilənmədi.

Aylar, fəsillər, illər bir-bir gəlib keçdi…

Abşeron təkcə gözəlliyini deyil, bərəkətini də itirdi. Boy atmaqda, şaxələnməkdə, bəhər verməkdə bir-birilə bəhsə girən o nəhəng ağaclar, yaşıl əjdaha timsallı meynələr… Hamısı, hamısı cılızlaşdı və gördüyünüz günə düşdü.

Əvvəllər belə olmayıb, indi belədir bizim qədim bağlar…

1

Gözəl yaz səhəri idi. Sübhün gözü indicə açılırdı. Üfüqdə fəcrin qırmızı-qızılı və mavi çalarlarından yaranmış füsunkar mənzərəni seyr etdikcə ürəyə fərəh süzülürdü. Torpaqdan baş qaldıran körpə, zərif otlar günəşin ilkin, ilıq şüalarını ana südü kimi əmirdi, havadan baharın ətri duyulurdu. Bağlararası qumsal düzənliklərdə hara baxırdınsa, hər tərəf dalğası çəkilmiş sahil tək hamar, ləpəsiz və sakit idi. Lap uzaqlardan təkəm-seyrək xoruz banı eşidilirdi.

Qoşa sütunlu eyvanın hündür səkisi üstdə dayanmış Seyfəl bu yerləri birinci dəfə görürmüş kimi tamaşasından doymurdu. O, ilin bütün fəsillərində, aylarında bağda olmuşdu. Ancaq heç vaxt bugünkü ləzzəti almamışdı.

Dünən Seyfəl yeganə oğlu Şəfiqi evləndirmişdi; Bakının “Səadət sarayı”nda təmtəraqlı toy eləmişdi. Şənliyə qohumlar, dostlar, yaxın qonşular gəlmişdilər. Axşamdan xeyli keçənədək yeyib-içmişdilər… Musiqiçilər çalmışdı… oynamışdılar. Məclis dağılandan sonra arvadı Müşfiqə xanımla birlikdə gəlini, bəyi evə gətirmişdilər. Üzlərindən öpüb, onlara xeyr-dua vermişdilər. Və əvvəlcədən qərarlaşdıqları kimi adət üzrə bir neçə günlüyə cavanları ikilikdə qoyub gecəynən bağa gəlmişdilər…

Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.