Зінаіда Дудзюк - Слодыч і атрута

Абудзілася на змярканні. Ногі і рукі здранцвелі ад холаду і ад нерухомасці. Села, агледзелася, згадала пра няшчасце, якое здарылася з ёю, захацелася заснуць зноў, каб ніколі не прачынацца і нічога не помніць пра мінулую ноч. Па целе хваляю пракаціліся дрыжыкі. Яна паднялася і пайшла па гушчары, жадаючы хоць трохі сагрэцца. З прагалаў паміж вяршынямі елак на яе паглядвалі цікаўныя вочкі першых зорак. Нават ад іх імкнулася схавацца, бо здавалася, што яны смяюцца і асуджаюць яе. Нікога не хацела бачыць, толькі смерць прынесла б палёгку. Ішла ў лясныя нетры з надзеяю сустрэць гэтую збавіцельку. Голле чаплялася за світку, балюча сцябала па твары. Зося не затульвалася, толькі зажмурвалася, часам рукою адводзіла свавольнае і неміласэрнае вецце. Уявілася, як будзе ляжаць у труне, апранутая ў белую сукенку і вэлюм. Некалі ў маленстве бачыла, як гэтак жа хавалі прыгожую дзяўчыну, якая, калі зацяжарыла без шлюбу, скакала з вышак, каб забіць дзіця, але забілася сама. Над ёю галасіла маці і сёстры, усе шкадавалі нябожчыцу.

Зося падумала, што, можа, нехта паплача і над яе труною. Уявіла заплаканую Гэльку, стрыечную сястру, дачку дзядзькі Карпа, а таксама ягоную жонку, старую Агатэлю. Яны, можа, і заплачуць. Толькі Гардзей з Кацяю будуць смяяцца з яе, памерлай.

Паступова лес расступіўся, аціх ягоны гул. Пад нагамі зачвякала твань, праз халяўкі чаравікаў налілася вада. Зося зразумела, што ў цемры ўбілася ў балота. Уявіла, як уваліцца ў «чортава акно», патоне і ніхто ніколі не знойдзе яе. Не, яна не жадала такой смерці. Усё ж такі хацелася ляжаць у труне ў белым вэлюме, і каб людзі ішлі ўслед за труною і шкадавалі яе. І тады яна абавязкова ажыла б, паднялася б і пайшла б разам з імі. Ёй даравалі б грэх, ніхто ніколі не папракнуў бы нават...

Нага ўвалілася ў твань па калена, Зося ледзьве выцягнула яе, але тут ужо правалілася другой нагой. Дзяўчына спалохана схапілася за галіну нейкага куста, ускараскалася на купіну. У сутонні нічога не было відно. Выламала галіну, стала абмацваць шлях перад сабою і паціху вяртацца назад, дзе быў цвёрды бераг. Сапраўды праз колькі крокаў яна зноў апынулася на грудку. Цяпер было ўсё роўна куды ісці, абы толькі не загінуць у балоце. Калі тапіцца, дык лепш у сажалцы, дзе патанула некалі яе малодшая сястрычка Люба і цяпер жыла недзе сярод русалак.

Раптам Зосяй апанавала злосць. «Чаму я павінна паміраць? Таму што Каця не любіць мяне? Таму што ён, гэты гад, пакарыстаўся маёю даверлівасцю? А раптам у мяне завяжацца дзіця, як у той дзяўчыны? — падумала яна са страхам. — Тады вось і памру, накладу на сябе рукі», — цвёрда вырашыла яна.

Пайшла па лясной дарозе, што вілася між чорнага голага кустоўя, спусцілася ў нізінку. Потым узнік вузкі, як праехаць падводзе, мосцік, перакінуты цераз канаву ці забалочаную рэчку. Зося зразумела, што ў гэтае балотца яна і ўлезла, калі пайшла напрасткі, і, напэўна, загінула б, каб своечасова не павярнула назад. Вада ўсё яшчэ чвякала ў чаравіках, мокрыя панчохі студзілі ногі, дрыжыкі хвалямі хадзілі па спіне, зводзіла сківіцы, і зубы ляскалі, не трапляючы адзін на адзін. Захацелася цяпла і спакою, на печ, каб сагрэцца на чарэні. Здалёку пачуўся спеў першага пеўня, мусіць, недзе недалёка было жытло, і яна пайшла на ягоны голас, быццам сам Бог паклікаў яе.

Паступова пачало світаць. Зося ўбачыла, што дарога вядзе да хутара дзядзькі Карпа. Узрадавалася і агародамі накіравалася да ягонай хаты. Трохі атрэсла твань са спадніцы і панчох, увайшла ў цёмныя сені, дрыготкімі рукамі намацала клямку, ступіла ў пакой. Цётка Агатэля ўжо завіхалася ля печы, дзядзька Карп сядзеў ля стала і курыў самакрутку. Гэлька яшчэ спала на запечку.

— Добры дзень вам у хату, — ціха сказала Зося.

— Здарова была, — адказаў дзядзька Карп.

— Куды ж ты прапала? Бацька цябе скрозь шукае? — пляснула ў ладкі цётка.

— Нікуды я не прапала, — сціскаючы зубы, каб суняць дрыжыкі, адказала Зося.

— Цябе з дому выгналі? — са спачуваннем спытаў дзядзька.

— Н-н-не, я сама пайшла, — дрыжучы, адказала Зося.

Абудзілася Гэля, села на запечку, здзіўлена спытала:

— Ты чаго такая?

Зося нічога не адказала, слёзы паліліся з вачэй ад гэтай шчырай увагі і спагады, затуліла твар рукамі.

— Чаго ты, Зоська? — спачувальна дапытвалася Гэля.

— Яна ж уся мокрая! Паглядзі, Карп, якая лужына нацякла! Хуценька распранайся і лезь на печ, — загадала цётка Агатэля Зосі. — Зараз малака паранага дам папіць.

Цётка памагла Зосі сцягнуць мокрыя чаравікі, спадніцу, дала сухую сарочку, памагла залезці на печ. Зося, дрыжучы як асінавы ліст, прыпала да цёплай чарэні, падлезла пад кажух і аціхла. Гэля залезла на печ, хацела распытаць, што ж здарылася.