На сегодняшний день нет точной цифры, сколько же все-таки участников Великой Отечественной Войны из числа Чеченцев и Ингушей, и поэтому, некоторые граждане публицисты, говоря о том, что причиной выселения Вайнахов является массовое уклонение и дезертирство, как минимум лицемерят или оправдывают свою малоинформированность и ничтожность проведенных архивных изысканий. РВИО по ЧР проводило и будет продолжать работу по выявлению всех участников ВОВ и постараемся восстановить каждое имя Чеченца, отдавшего жизнь в борьбе с фашизмом. Но однозначно сегодня можем утверждать, что их было никак не менее нескольких десятков тысяч, в том числе и участников и Бело-Финской и Японской Войны. Постараемся увековечить память каждого из них, сколько бы лет и сил для этого не потребовалось.
Прошло 77 лет, но и сегодня тяжелы и горьки воспоминания о выселенных наших родственниках, которые упокоились в степях Казахстана, убитые голодом и холодом и расставанием с родной землей. Сегодня мы считаем не самым важным Кто и Зачем это сделал с нашим народом, теперь мы можем, должны и обязаны оставить для потомков, как можно больше информации о тех трагических 13-ти годах. Дала декъал бойла аренца д1акхелханарш! Дала собар лойла т1аьхьенашна! Да рассудит нас Создатель!
Депутат ЧИАССР – Сталин И. В.
Антифашистский альманах Союза Писателей ЧИАССР 1941 год
«Альманах» №1, 1941 года. Нохчг1алг1пачхьалкхиздат. Шифр хранения: А-571.
Редколлегия: Р. Иванов (ответредактор), Владимиров, Гайрбеков М., Зязиков Б., Музаев Н., Муталиев Х.-Б. (ответсекретарь), Чентиева М., Яндиев Дж.
Подписано к печати 4-IX-1941 г. Тираж 2000.
(На чеченском).
Собаре Дайн-мехкан
Дог майра к1ентий!
Маршалла ду шуьга
Малхбузе ара!
Х1ун де вай?..
Ели-кх и
Ехачу хенахь
Германин фашизмо
Цийна йин хара.
Деха садиттир вай
Х1ар де ца дезаш.
Собаре хилла вверг
Дарвелча тоьлу,
Дарло шу,
Дарло шу,
Дайн-мехкан лоьмаш!
1анае йовссаршн т1е
Болатан оьла.
Т1ом буха
Т1амой бен
Тоьхна бац цкъа-а —
Топ,
Озий лаг а дош,
Г1орттаяй тоха!
Хиндарий ц1ахь 1ийнехь,
1ехьа а баьхча.
1ен тигац:
Т1ег1ерта, —
Ам г1ерта воха!
Ц1ий 1ений —
1енийта
Мостаг1чун докъ т1е!
Вужий хьо —
Т1евожа
Веллехь а
Цунна!
Д1агайта шен меттиг
Дозанан шу т1ехь
Доллучу дуьненахь
Кашлоьхучунна!
Гадаев М.
(На чеченском).
Ас паргг1ат, парг1атчу
ритмица яздо
Дарвелла велахь а
мехкан халкъ санна,
К1ентий, вай доьхна дац,
вай тахна даздо
Дайн-мехкан сий лардар,
комунна санна.
Нанас бер
санна ваьш
кхиийнчу лаьтте
Тахна ницкъ
гойтур вай,
яхь йолу к1ентий!
– Т1ом баьлла! Вай динчу
лаьтта ц1ий хеца
Фашизман йовссарша
кховдийна м1араш,
Тешнабехк, ямартло
даим-а шеца
Хьерчачо хьадина
дазонан з1араш.
Дайн-махка
г1оьртинарг
велхавеш тахна
Лоьман дог,
берзан ка
гойтур вай, к1ентий!
Нохчочой, г1алг1ачой
доьхкарха шаьлта
Хьалха а кхазийна
ша хиларх беркъа,
Т1ом бечухь хилла яц
цкъа-а аьрта —
Лаьттахь мохк бан а бац
вай шега леткъа.
Вайна ирс
деллачу
советан лаьтте
Ирс лардеш
гойтур вай,
дог майра к1ентий!
И лоьмаш санна, вайн
дог майра дошлой,
Нуьцкъала пилоташ,
лечарчий санна,
Танканийн ковранаш,
Эскаршца г1ашлой
Т1етаь11а мостаг1на,
Буьрса дарц санна.
Гитлеран
фашизман
лар йойъу йолчу
Дайн-мехкан
Т1амца сий
Ойъур вай, к1ентий!
Вайца – бакъ, цаьрца – харц
кхерсташ ду даим.
Ша т1ерчу буьнал а
тешаме боцчу
Фашизман бенара
к1илло б1аьрг бай и-м —
Гитлера хьежориг,
ша кхочур боцчу
Ленинан,
Сталинан
партина гонах
Ч1аг1луш т1е
хьолхур вай,
сий долу к1ентий.
Лестадер вай тарраш,
саьрмакаш санна
Хьийзанда уьш иэгош
Мостаг1ийн кортош;
Иэгаер вай герзаш,
Бух юьйлуш санна
Лелханда уьш йохош
Фашизман г1орторш!
Вешан дайн
Махкехьа
Сталина ц1арца
фашизмах
х1ур бер вай,
яхь йолу к1ентий!
24-VI-1941 шо. 1арби Мамакаев.
(На ингушском).
Хьовзадаьраш ба фашисташ,
Шоай тийшаболх хьалха тувсаш.
Ши никъ тоссабеннаб в1аши.
Шийца яхьаш 1аьржа бийса
Вай Даьхен т1а ваьннав бирса
Вай ца кхайка даьра «хьаьша».
Сталин доал деш волча лаьтта,
Новкъост, аьшк мо хьо д1аотта!
1айха хьайга хаттар делахь:
Фуд аз мехка ду новкъостал?
Ч1оаг1а йий-те хьо, са гоамал,
Укх боккхача т1ема дийнахь?
Читать дальше