Кадыр Абакиров - Бабалардын баяны 2

А. Акматалиев « Баба салты, эне адеби» деген китебинен.

***

Өткөндү унуткан киши алдыны ойлобойт,

Адам өткөнү менен келечегин боолголойт.

Эл макалы.

***

«Өткөндү унутпа, ал келечектин окуучусу».

Кытай Эл макалы

***

«Акмактардын акмактыгынан, жакшы адамдын жакшылыгынан үлгү менен окуучуларга билим пайда кылат. Жүрөгүндө оту бар жигиттер тарих билүү керек. Тарых билген адамдар мурунку өткөндөрдүн ал абалын көргөн сыяктуу билет. Тарых окубаса, гезит көрбөсө, илими болбосо, атасынын башын билеби!»

Осмоналы Сыдыков

Кыргыздын агартуучусу, улуу тарыхчысы

***

Билимдүүнүн билими жугат,

Билимсиздин чириги жугат.

Эл макалы.

***

Адам деген өмүр сүрбөйт түбөлүк,

Бабалардын баскан жолун сүрөлүк.

Анда-мында кобураша калганда,

Аталардын атын айта жүрөлүк.

АТАЛАР АТЫН СҮРГӨНДӨ

Аталардын баянын

Азыр айта баштайын.

Айдыңдуу тоодо мал баккан,

Алаш менин чоң атам.

Андан аркы бабабыз,

Акылман Көлөй карыя,

Кеби элге жарыя,

Кеменгер Көлөй карыя.

Сөзү элге жарыя,

Сөзмөр Көлөй карыя

Аңгемем ары уланат,

Көңдөйгө келген уулдары,

Көөнөрбөс атам Баястан,

Баястан эмес Бай арыстан.

Ушуларды айтайын деп,

Ойлонуп турдум жанатан.

Андан ары калтырбай,

Аңгемемди узартсам,

Дагы-дагы кеп айтып,

Дайнымы айтып уласам.

Каадалуу элден даңк алган,

Кара көйнөк аталган.

Жыргалаңда жашаган,

Жыгачтан уук жасаган,

Жылдыздуу атам Бүтөбай.

Берешен жана бай келген,

Берки атабыз ушундай.

Уңгусунан калбастан,

Уламалар уланат.

Сабалаган жылкыдай,

Санжыралар куралат.

Айдыңдуу уулдар тараган,

Атагы элге даңкталган.

Аркы атабыз Беккулу,

Акылдуу адам аталып,

Айта жүргүн ушуну.

Карааны тоодой көрүнгөн,

Кагылайын жан курбу.

Дагы эмнени айтайын,

Дайныман кабар тактайын.

Эл башкарып тың чыккан,

Эрөөлдө туруп кармашкан,

Торгой деген атанын,

Тоодой болгон атагын,

Топ-тобу менен айтайын.

Куржунга салып алып барган,

Кужулдагы чуу жарган.

Куржун деген атанын,

Батыра кетем атагын,

Баштап жазган ырыма,

Бабамдын жалгыз баласын.

Абалтадан келаткан,

Аңгемемди улантам.

Аркы атабыз Төрөкочкор,

Аталар жолун уланткан.

Бабабыз болгон Жамангул,

Эл багаар эле анык бул.

Андан ары Алсейит.

Анан дагы Мырзакул.

Айтайын деп баштаган,

Аңгеменин жайы ушул.

Бабалардын баянын

Бабырап айта баштайын.

Эч бир жерин ката айтпай,

Элестүү болсун баяным.

Тайсалдабай түз айттым,

Мен айтпасам ким айтат.

Санжыра билген киши айтат.

Калыстыкты так айтат,

Каада билген киши айтат.

Бабабыз болгон Орозбак,

Кыңая баскан мойну ийри,

Өңү сары, сөз билги,

Кылымга кеткен атак даңк,

Кылжырдан баян такталат.

Аркы Тагай атабыз,

Айбаттуу болгон эр болгон,

Эр уулу менен тең болгон.

Канча жоого намыз бербей,

Кадимки жолборс берендей,

Кармашта элин коргогон,

Өзгөгө намыс карматпай,

Өз элине чеп болгон.

Атанын эгиз уулдары,

Агуул жана Кууул,

Алардан тукум уланган.

Аңгеме айтам булардан.

Агуул биздин атабыз,

Алыста калган бабабыз.

Абалкыны жакындатып,

Алардан баян айтабыз.

Ак карлуу тоодо төрөлүп,

Атак даңктан чеп курган.

Душманга бербей намысты,

Туу алдында бек турган.

Кооптуу жерде алышып,

Коогалаңда чабышып,

Атанын жалгыз баласы,

Сыйлап көзгө басаары,

Доордун айтып тарыхын,

Долон бий өткөн дүйнөдөн.

Аңгемемди ары улайм,

Андан аркы атабыз,

Кыргыз-кыргыз болгону,

Кыргыз атка конгону.

Тайган эмес ырыстан,

Аркы атабыз Ырыскан.

Каадалу өмүр өтөгөн,

Карабагыш, Акбагыш,

Анан дагы Чоңбагыш

Акбагыш биздин атабыз,

Удеге менен кармашкан,

Намысты коргоп калмактан,

Нарктуу жолдон тайбаган.

Эли-жерин коргогон,

Элес айттым ошондон.

Кыргызды кыргыз кылып,

Кылымдар боюу сактаган.

Баян козгойм кайтадан,

Байыркы ата бабамдан.

Аркы атабыз Үрүмчү,

Айдыңдуу баян оболойт.

Ата-баба тарыхын,

Айтканым сонун кеп болот.

Мен булардын аттарын,

Санжырадан окугам.

Качанкыны кеп кылган,

Карылардан көп уккам.

Ушундайбы, башкабы,

Чын баянын ким билет.

Качанкы кеткен тарыхты,

Карылар аны эскерет.

Санжыраны билбеген,

Сай-сайда калып жоголот.

Жети атасын билбеген,

Жетип уул деп кордолот.

Ушуну менен бул айтаар,

Учкай кебим токтолот.